W Kędzierzynie - Koźlu, na cmentarzu komunalnym, znajdującym się przy ulicy Cmentarnej, znajduje się pomnik poświęcony pamięci Romów, zamordowanych w czasie II Wojny Światowej przez Niemców. Jego budowę, która znacznie przeciągnęła się w czasie, rozpoczęto w roku 2000 z inicjatywy Jana Korzeniowskiego, prezesa Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Romów Rzeczypospolitej Polskiej.
„Mauzoleum Romów”, zaprojektowane w roku 1998 roku przez artystę - plastyka, Adama Zbiegieni, odsłonięto w roku 2017.
Sam autor projektu, pan Zbiegieni, zmarł w wieku 94 lat, we wrześniu 2018 roku.
Obecnie miejsce pamięci uzupełniane jest o urny z ziemią pochodzącą z miejsc martyrologii Romów.
Na marginesie pozwolę sobie dodać, że starając się poznać bliżej kulturę romską, naprawdę warto odwiedzić nekropolię przy ulicy Cmentarnej w Koźlu. Znajduje się na jej terenie wiele ciekawych, współczesnych grobowców. Większość zakrawa o kicz, ale wśród funeralnego przepychu tu i ówdzie zdarzają się prawdziwe perełki.
Warto także przystanąć na chwilę nad znajdującymi się w centralnej części cmentarza grobami polskich żołnierzy z II Wojny Światowej.
Moje zdjęcia przedstawiają stan pomnika w marcu 2019 roku.