Strażnicy Czasu

W roku 1945 przez przepiękne miasteczko Żory, posiadające zachowany, średniowieczny układ zabudowy i szczycące się murowanym z cegły kościołem pod wezwaniem Świętych Apostołów Filipa i Jakuba o XIII- wiecznym rodowodzie, przeszedł prawdziwy huragan, związany z ofensywą Armii Czerwonej.
W wyniku działań wojennych wiele z budynków zostało dosłownie zmiecionych z powierzchni ziemi, a te, które przetrwały, były mocno uszkodzone. Powojenne remonty i tynkowanie elewacji sprawiły, iż dziś z trudem można dostrzec relikty dawnych zniszczeń, które były ogromne.
Straszliwie ucierpiał w wyniku ostrzału zwłaszcza kościół farny, od którego chciałabym rozpocząć ten wątek.

Świątynia została - rzecz oczywista - bardzo starannie odbudowana, podczas prac rekonstrukcyjnych wszelakie ubytki widoczne na jej elewacji z pietyzmem załatano. Bystry obserwator wypatrzy jednak bez trudu te powojenne "łaty" sprawiające, iż elewacja kościoła jest dziś nieco pstrokata.
Wnętrze wypalonego w czasie wojny obiektu dziś nie posiada zbyt wielu pamiątek z dawnych czasów, wyposażenie jest bardzo skromne, powojenne, współczesny rodowód maja także witraże. Ciekawą pamiątką, jaką znajdziemy na ścianie nieopodal kruchty, jest przejmujące zdjęcie przedstawiające Żory i zabytkową farę sfotografowaną niedługo po przejściu frontu.
Ta fotografia pozwoliła mi zrozumieć, dlaczego znalazłam w tej miejscowości aż tak wiele śladów wojny.

Na kościelnych murach można znaleźć jeszcze inne, bardziej przemawiające do wyobraźni relikty wojny.
Od strony ulicy Garncarskiej umieszczono tu bowiem wykonaną przez pana Piotra Smolarczyka replikę katiusza wystrzelonego z radzieckiej wyrzutni. Pocisk taki, zachowany w całości (jakims cudem nie eksplodował) odkryto podczas prac budowlanych w sąsiedztwie żorskiej fary w październiku 2009 roku.

Jeśli po obejrzeniu umieszczonego ma murze eksponatu spojrzymy w górę, bez trudu zauważymy pozostałości autentycznego katiusza, wbitego w ścianę świątyni.

Przenosimy się na sąsiadujący z zabytkowym kościołem stary cmentarz z początku XIX wieku, założony w dawnej fosie miejskiej. Nekropolia ta jest niesamowicie ciekawa i klimatyczna, zachowała się na niej cała plejada zabytkowych nagrobków, niejednokrotnie oznaczających groby zasłużonych dla miasta obywateli.
Dokładniejsze oględziny pozwalają jednak stwierdzić, iż działania wojenne nie ominęły także kamiennych nagrobków. Co ciekawe - nie była to jedyna katastrofa, która dosięgła to miejsce.
W 1936 roku na teren cmentarza spadł bowiem polski samolot wojskowy.

Nieopodal rynku, przy położonej na terenie starówki ulicy Kaczej, znajdziemy kolejny relikt tamtych dni.
Na elewacji kamienicy dostrzeżemy tu charakterystyczne ubytki, powstałe w wyniku działań wojennych.

Budynek dawnego młyna, znajdujący się przy ulicy Stawowej 1, także nieźle oberwał.
Podobne ślady ostrzału widoczne były także na drugim z młynów wodnych, zlokalizowanym przy ulicy Pszczyńskiej, ale zniknęły podczas remontu elewacji.
W przypadku prezentowanych niżej reliktów zapewne niebawem stanie się podobnie.

Ceglany dom, znajdujący się przy ulicy Wodzisławskiej 78, nosi na elewacji podobne ślady. W pobliżu znajduje się jeszcze jeden budynek (numer 92) z takimi reliktami, jednak bardzo dokładnie załatanymi po zakończeniu działań wojennych.

Przenosimy się na ulicę Karola Miarki. Ależ się tu musiało dziać!
Tak wygląda dom z numerem szóstym, pod którym w pewien wrześniowy wieczór zaparkował mój Archimedes:

Ulica Karola Miarki 12:

Dom z numerem 13:

I numer 14 przy tej samej ulicy: