Wrocław - dawny cmentarz żydowski przy ulicy Gwarnej

[Karolina Kot]

Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, iż w centrum Wrocławia, kilka kroków od dworca kolejowego Wrocław Główny, przy ulicy Gwarnej (dawnej Claassenstrasse) do czasów II Wojny Światowej istniał cmentarz żydowski.
Założono go w roku 1761, w miejscu znajdującym się wówczas daleko poza murami miejskimi.
Nekropolia ta była określana jako jeden z najpiękniejszych i najbogatszych w dzieła sztuki sepulkralnej cmentarzy żydowskich na terenie Niemiec.
Funkcjonowała niemal przez sto lat, została zamknięta w roku 1856 z powodu przepełnienia - przez ten czas spoczęło tu prawdopodobnie aż 4000 osób.
Kolejną przyczyną zamknięcia kirkutu mógł być fakt budowy stacji kolejowej i wciągnięcie okolicznych terenów w szybko rozrastającą się infrastrukturę miasta. Cmentarz otoczyły niebawem wysokie kamienice, a kolejne inwestycje stopniowo pomniejszały powierzchnię obiektu, który początkowo obejmował teren sięgający aż na drugą stronę ulicy Dworcowej i zajmujący obszar dzisiejszego Placu Konstytucji. Prace z roku 1937, podczas których ekshumowano szczątki 150 osób, zmniejszyły całość do terenu czytelnego obecnie.

Szczyt dewastacji przypadł na czasy II Wojny Światowej. Zniszczono wówczas wiele zabytkowych nagrobków, macewy skradziono i wywieziono.
Dalsze zniszczenia miały miejsce po roku 1945. W latach 50. i 60. usunięto wszystkie pozostałe nagrobki, a teren kirkutu przekształcono w skwer, a potem w korty tenisowe.
W 2017 roku podczas prac budowlanych przy ul. Gwarnej odkryto wtórne pochówki i fragmenty macew.
Jedną z nich umieszczono na fasadzie kościoła pod wezwaniem św. Maurycego.

Lokalizacja
Zdjęcia wykonałam w październiku 2022 roku.

[Karolina Kot]

Udało mi się wreszcie odwiedzić kościół pod wezwaniem św. Maurycego.
I rzeczywiście: w ścianę jego północnej elewacji wmurowana została kamienna macewa.
Oto ona: