Zagłębianka swego czasu była chlubą miasta oraz kopalni „Paryż” na arenie sportowej całego regionu. Na swoim koncie miała tysiące wygranych meczy, setki nagród, wyróżnień i dyplomów. Choć dopiero od lat 60-tych stała się dąbrowskim klubem, to bliskość do granicy naszego miasta oraz patronat kopalni „Paryż” spowodowała że w szeregach klubu znajdowało się mnóstwo Dąbrowian co upoważnia mnie do spisania jej historii.
Początki
Historia klubu jest dość burzliwa, dlatego w tekście może wystąpić wiele błędów rzeczowych spowodowanych brakiem dokumentów.
Pierwsze lata życia „Zagłębianki” wiążą ją z sąsiednim miastem – Będzinem. Pierwszymi zalążkami były lokalne, niezrzeszone kluby piłkarskie „Sęp”, „Naprzód” i „Orzeł”. Swoje mecze rozgrywały w okresie przedowojennym, w okolicach 1911 do 1914 roku. W związku z brakiem sformalizowania klubów nie posiadamy niestety żadnych bliższych informacji dotyczących tego okresu historycznego. Wybuch I wojny światowej spowodował wstrzymanie rozgrywek. Kilka lat później, w 1922 roku oficjalnie założono właściwy klub pod nazwą „Klub Sportowy Zagłębianka” Będzin, w skrócie KS Zagłębianka. Powstały w wyniku fuzji reaktywowanego „Sępa” i „Orła”(który działał pod nazwą KS Orzeł Będzin w okresie 1918-1920) z dąbrowskim KS Odrodzona Polska w Dąbrowie Górniczej. Możliwe że sama Zagłębianka została założona już w 1920 roku, gdyż tak podają niektóre źródła, a w 1922 w wyniku dokonania fuzji urosła na rangę okręgowego klubu. Za oficjalny rok założenia, występujący na papierach i w logach,przyjmuje się jednak 1915 rok.
Logo
Logiem zespoły stała się Złota litera Z na czarnym kole ze złotą obwódką umieszczona w zielonej figurze ze złotą obwódką, o górnej i lewej krawędzi w kształcie trapezu, a dolnej i prawej zaokrąglonej ozdobionej z zewnątrz złotym laurem. Czasami na lewym boku dodawano napisany czarnymi literami na złotym tle rok założenia klubu. Drużyna występowała w zielono-czarnych strojach.
Złota era
Powojenna historia rozwoju klubu rozpoczyna się objęciem nad nią patronatu przez ówczesną kopalnię „Generał Zawadzki” (dziś „Paryż”) w 1946 roku To wydarzenie otwarło złoty okres w jej rozwoju który trwał conajmniej do lat 70-tych. W 1950 klub przyporządkowano do zrzeszenia Górnik i do roku 1956 występował jako Górnik Będzin. Po korekcie granic Dąbrowy i Będzina w 1961 roku klub znalazł się w granicach administracyjnych naszego miasta.
Kadra i sezony
Z okresu międzywojennego znamy jedynie kilka nazwisk działaczy – Mieczysław Bluszcz(pzedwojenny prezes klubu), Marian Gajda, Eugeniusz Łoparz, Czesław Mazurek, Stanisław Morys, Wacław i Eugeniusz Ney oraz Bolesław Szubert. Za czasów lat 30-tych trenerem sekcji futbolowej był Marian Gajda. Do 1926 roku Zagłębianka rozgrywała jedynie mecze towarzyskie. W sezonach 1931 do 1936 klub grał w Klasie A (Sosnowiec), w latach 1937/1938 do 1939/1940 w Lidze Okręgowej (Zagłębie), a w sezonach 1949-1961 w Lidzę Okręgowej Zagłębie III Liga. Po dołączeniu do Dąbrowy klub zaczął grać w Lidze Okręgowej II Grupa. W okresie międzywojennym klub prowadził również sekcję lekkoatletyczną oraz turystyczną, ich działacze z lat 30-tych to Mieczysław Bluszcz, Józef Michalak, Stanisław Morys, Eugeniusz Ney, Wacław Ney, Lucjan Organista, Adam Piotrkowski, Bolesław Szubert, Bronisław Zander.
Skład drużyny z 1971 roku trener Maksymilian Macuga, asystent trenera Mirosław Szygulski, Jan Martynus, Kazimierz Dworak, Zdzisław Dera, Bonifacy Bijak, Jan Grobelny, Jerzy Trzewiczek, Rudolf Luboń, kapitan drużyny Ryszard Wójcik, kierownik drużyny Tadeusz Godzicz, Stefan Rygalik, Jerzy Kryza, Andrzej Łaptos, Franciszek Szwiec, Tadeusz Musiał, Edward Morawiec, Stanisław Sołtysiak, Witold Golański.Istniała również sekcja karate, w której od 1984 do 1990 roku trenował znany dąbrowski karateka Tomasz Byjos. W drużynie trampkarskiej oraz szóstek 5 lat grał Mariusz Grzesiczak. W sekcji bokserskiej w 1982 roku karierę rozpoczynał Cezary Podraza. W PRL w Zagłębiance grał Przemysław Oklejewski, Stefan Rygalik, Edward Morawiec czy Rudolf Luboń.
Koniec
Wraz z końcem PRL nastąpił ponowny kres zespołu. W 1989 roku klub otrzymał potężny klub – wygaszana kopalnia „Paryż” zrezygnowała z patronatu nad klubem. Drużyna popadła w ogromne kłopoty finansowe. Na wszystko brakowało pieniędzy. Zagłębianka jeździła na mecze wyjazdowe czterema samochodami działaczy, trenera i lekarza: wartburgiem, ładą i dwoma polonezami.W 1997 roku klub zmienił nazwę na KS „Zagłębiak” Dąbrowa Górnicza. Zmiana nazwy była prawdopodobnie wymuszona towarzyszyjącej temu fuzji z R.K.S Dąbrowa Górnicza. Oba kluby miały za sobą bardzo bogatą przeszłość i prawdopodobnie aby żaden z nich nie został poszkodowany zdecydowano się na utworzenie nowej nazwy. Nowemu klubowi poświęciliśmy osobny artykuł – LINK.
Jako ciekawostkę podam iż z klubu śmiano się iż jedna bramka znajduje się w Dąbrowie, a druga w Będzinie
.
Właściciele zdjęć : Jan Janocha, Biblioteka Narodowa, Andrzej laskowski, Śląska Biblioteka Cyfrowa, Dawid Zegan