Strażnicy Czasu

Luftschutzraum.
Napisy "L.S.R." oraz strzałki z okresu II Wojny Światowej, wskazywały ludności cywilnej drogę do schronów przeciwlotniczych, a służbom ratowniczym miały pomagać w lokalizacji wyjść ewakuacyjnych, w razie zburzenia budynku.
Były równiutkie, duże i zawsze białe. Miały być dobrze widoczne.

Okazuje się, że W Bielsku - Białej też je można znaleźć, chociaż - przyznam - przychodzi to z dużym trudem. Jest to niełatwe zadanie i momentami wymaga pewnego doświadczenia.
Sama jeszcze niedawno minęłabym większość tych obiektów, nie mając pojęcia, że się tam znajdują.

Chociaż kiedyś w mieście musiało się roić od nich, do dziś zachowały się tylko nieliczne z wojennych strzałek. Na nieszczęście większość budynków została po II Wojnie Światowej wtórnie otynkowana paskudnym, szarym tynkiem.
Zniknęły pod nim stare tabliczki, napisy, kamienne elewacje, a niejednokrotnie także subtelne detale architektoniczne.

Poszukiwania strzałek sprowadziły się więc przede wszystkim do tropienia obiektów z przedwojennymi elewacjami: są to najczęściej ściany kamienic pochodzących z dwudziestolecia międzywojennego, pokryte trwałym tynkiem szlachetnym, który pozostawiono w stanie pierwotnym, o ile go nie pomalowano.

Na dobry początek proponuję zapoznanie się z najładniejszymi upolowanymi strzałkami, licznie zachowanymi na kamienicy pod numerem 22, przy ulicy Bohaterów Warszawy.
Bystre oko dostrzeże także zamalowane napisy "LSR".

Ulica Zygmunta Krasińskiego 22. Słabo widoczna strzałka na jasnej elewacji kamienicy.
Wskazywała wyjście ewakuacyjne ze schronu.

Sąsiednia kamienica, pod numerem 20.
Zachowało się tu sporo murali wojennych: dwie strzałki przy wejściu do budynku, dwie na elewacji (wskazujące wyjście ewakuacyjne) i słabo czytelny napis "LSR".

Ulica Adama Mickiewicza 37. Po obu stronach bramy istniały niegdyś strzałki, wskazujące drogę ewakuacji do schronu przeciwlotniczego.
Dziś czytelna jest jedynie lewa strzałka.

Kolejny, bardzo słabo czytelny relikt strzałek LSR dostrzegłam przy ulicy Grunwaldzkiej, na filarach wejścia do kamienicy pod numerem 18.

Ulica Kapitana Aleksandra Kunickiego 4.
Zachował się jedynie słabo czytelny napis "LSR".

Ulica Thomasa W. Wilsona 3.
Zamalowano napis "LSR", ale strzałki pozostały.

Ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 8.
Po obu stronach wejścia do kamienicy zachowały się doskonale czytelne strzałki, a obok nich zamalowane napisy LSR.

Sąsiedni budynek - ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 6.
Po obu stronach drzwi wejściowych zachowały się pochodzące z II Wojny Światowej napisy "LSR" oznaczające schron przeciwlotniczy oraz wskazujące go strzałki. Schron znajdował się zapewne w piwnicy domu.

Ulica Generała Stefana Grota-Roweckiego 4.
Zachowały się strzałki wskazujące wyjście ewakuacyjne ze schronu. Obok jednej z nich znajdują się zamazane litery "N" oraz "A", będące zapewne skrótem od słowa "Notausgang" - wyjście awaryjne.